تحلیل تقابل‌های دوگانه در نشانه‌های اشعار نیمایی حسین منزوی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانش اموخته زبان و ادبیات فارسی دانشگاه ازاد اسلامی واحد دهاقان

2 دانشیار زبان و ادبیات فارسی دانشگاه ازاد اسلامی واحد دهاقان

10.29252/kavosh.2022.18316.3235

چکیده

حسین منزوی از شاعران برجستۀ معاصر است. باآنکه او را بیشتر به دلیل خلاقیت‌های عروضی و تصویرسازی‌های بدیع در غزل نو می‌شناسند، اشعار نیمایی منزوی نیز بسیار ارزشمند است. این اشعار تا کنون، به‌طور مستقل بررسی نشده است؛ درحالی‌که چنین آثاری به‌دلیل آزادی بیشتر شاعر در این ­گونۀ شعری و نیز وحدت موضوعی و انسجام ساختاری خود، بیش از غزل‌‌های شاعر، اندیشه و مفاهیم بنیادین شعر رمانتیک منزوی را بازتاب داده‌اند. در این مقاله، به‌منظور آشنایی با دلالت‌های کلان و بنیادین و شناخت روابط ساختاری نشانه‌های شعر نیمایی منزوی، به بررسی تقابل‌های اصلی و شبکه‌های مرتبط با آن در این متون پرداخته‌ شده است.
روش این پژوهش توصیفی-تحلیلی با ابزار کتابخانه‌‌ای و فیش­‌نویسی است. همچنین از الگوی تحلیل تقابل‌های دوگانۀ لوی استروس و اصول نشانه‌شناسی ساختارگرا در تحلیل شبکه‌های دوگانۀ متن استفاده شده است. ساختارگرایی ادبی یکی از روش‌های تحلیل است که در دهۀ 1960 به اوج شکوفایی رسید و ریشه آن را در زبان‌شناسی ساختارگرا باید جست. تقابل‌های دوگانه اساس تفکر ساختارگراست. براساس یافته‌های این تحقیق، مهم‌ترین تقابل‌ کلان و محوری متن، تقابل امر اصیل و راستین با امر کاذب و مشوب است که در حوزه‌های دلالی و معنایی مختلف متن بازتاب یافته است. همچنین ساختار اصلی متن برپایۀ تقابل دو اصل «تباین و افتراق» و «تکامل و اتحاد» است.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Semiotic analysis of binary oppositions in Nimai Hossein Monzavi's poems

نویسندگان [English]

  • Eiahe Jeyhani 1
  • maryam mahmoodi 2
1 EducationStudied Persian language and literature, Islamic Azad University, Dehaghan branch
2 Associate Professor of Persian Language and Literature, Islamic Azad University, Dahaghan Branch
چکیده [English]

Hussein Monzavi is one of the prominent contemporary poets best known for his creativity in prose and original illustrations in lyric poems. His Nimai poems are very valuable, but they have not been studied independently. Due to the greater freedom of the poet in this type of poetry as well as the thematic unity and structural coherence of his works, it reflects the basic ideas and concepts of Monzavi's romantic poetry more than his lyric poems. This research is conducted to get acquainted with the macro and fundamental implications of Monzavi’s Nimai poetry and to understand the structural relations of the signs in that poetry. For this purpose, the main conflicts and their networks are examined in the corresponding texts. The research method is descriptive-analytical with library and phishing tools. The Levi-Strauss model for the analysis of binary oppositions and the principles of structural semiotics are used in the analysis of binary text networks. Literary structuralism is a method of analysis that reached its peak in the 1960s and whose roots should be found in structuralist linguistics. Binary oppositions are the basis of structuralist thinking. According to the findings of this study, the most important macro-central opposition of the text is that of the original and the true with the false and similar. Also, the main structure of the text is based on the opposition of the two principles of "contrast and differentiation" and "evolution and unity".

کلیدواژه‌ها [English]

  • Hossein Monzavi
  • Romanticism
  • Semiotics
  • Binary
  • Oppositions
  • Levi Strauss
  1. الف) کتاب ­ها

    1. استروس، کلود لوی (1361)، توتمیسم. ترجمۀ مسعود راد. تهران: توس.
    2. ____________ (1376)، اسطوره و معنا. ترجمۀ شهرام خسروی، تهران: مرکز.
    3. اسکولز، رابرت (1393)، در آمدی بر ساختارگرایی در ادبیات. ترجمۀ فرزانه طاهری، چاپ سوم، تهران: آگاه.
    4. اسماعیلی‌اراضی، ابراهیم (1394)، از عشق تا عشق: با حسین منزوی، تهران: فصل پنجم.
    5. برتنس، هانس (1391)، مبانی نظریۀ ادبی. ترجمۀ محمدرضا ابوالقاسمی. چاپ سوم، تهران: ماهی.
    6. برلین، آیزایا (1387)، ریشه‌های رومانتیسم. ویراستۀ هنری هاردی. ترجمۀ عبدالله کوثری. تهران: ماهی.
    7. بیلسکر، ریچارد (1384)، یونگ. ترجمۀ حسین پاینده، تهران: طرح نو.
    8. تودوروف، تزوتان (1396)، بوطیقای ساختارگرا. ترجمۀ محمد نبوی. چاپ پنجم. تهران: آگه
    9. جعفری‌جزی، مسعود (1378)، سیر رمانتیسم در اروپا، تهران: مرکز.
    10. دوسوسور، فردینان‌ (1392)، دورۀ زبان‌شناسی عمومی، ترجمۀ کورش صفوی، چاپ چهارم، تهران: هرمس.
    11. دینه‌سن، آنه‌ماری (1389)، درآمدی بر نشانه‌شناسی، ترجمۀ مظفر قهرمان، چاپ چهارم، آبادان: پرسش.
    12. رامپوری، غیاث‌الدین‌محمد (1388)، غیاث ‌اللغات، به‌کوشش منصور ثروت، چاپ چهارم. تهران: امیرکبیر.
    13. سپهری، سهراب (1383)، هشت کتاب، چاپ سیزدهم، تهران: طهوری.
    14. ستاری، جلال (1377)، ب‍ازت‍اب‌ اس‍طوره‌ در ب‍وف‌ ک‍ور (ادی‍پ‌ ی‍ا م‍ادی‍ن‍ه‌ جان‌؟). تهران: توس.
    15. سلدن، رامان (1375)، نظریۀ ادبی و نقد عملی. ترجمۀ جلال سخنور و سیما زمانی، تهران: پویندگان نور.
    16. سلدن، رامان؛ و ویدوسون، پیتر (1397)، راهنمای نظریۀ ادبی و نقد عملی. ترجمۀ عباس مخبر، ویراست سوم، تهران: بان.
    17. سیدحسینی، رضا (1387)، مکتب‌های ادبی. چاپ پانزدهم، تهران: مؤسسۀ نگاه.
    18. شایگان، داریوش (1389)، ادیان و مکتب‌های فلسفی هند. چاپ هفتم، تهران: امیرکبیر.
    19. شفیعی‌کدکنی، محمدرضا (1392)، با چراغ و آینه: در جستجوی ریشه‌های تحول شعر معاصر ایران. چاپ چهارم، تهران: سخن.
    20. شمیسا، سیروس (1379)، داستان یک روح. چاپ چهارم. تهران: فردوس.
    21. کالر، جاناتان (1388)، بوطیقای ساخت‌گرا: ساخت گرایی، زبانشناسی و مطالعۀ ادبیات. ترجمۀ کورش صفوی، تهران: مینوی خرد.
    22. گیرو، پی‌یر (1392)، نشانه شناسی. ترجمۀ محمد نبوی، چاپ چهارم، تهران: آگاه.
    23. منزوی، حسین (1387)، مجموعه اشعار حسین منزوی. به کوشش محمد فتحی. تهران: مؤسسۀ نگاه.
    24. وان‌تیگم، فیلیپ ‌ادوارد (1370)، رمانتیسم در فرانسه. ترجمۀ غلامعلی سیار، تهران: بزرگمهر.
    25. هاوکس، ترنس (1394)، ساخت‌گرایی و نشانه‌شناسی. ترجمۀ مجتبی پردل، مشهد: ترانه.
    26. یونگ، کارل‌گوستاو (1392)، انسان و سمبول‌هایش. ترجمۀ محمود سلطانیه. چاپ نهم. تهران: جامی.

    ب) مقالات

    1. اسم‌علی‌پور، مریم (1395)، «استعارۀ شناختی نور در اشعار حسین منزوی». نشریۀ پژوهش‌های نقد ادبی و سبک‌شناسی. شمارۀ 3 (26). صص33-67.
    2. پناهی، مهین و کبری بهمنی (1392)، «بررسی دایره‌های تعالی در گلشن راز و مفاتیح الاعجاز». پژوهش‌های ادب عرفانی (گوهر گویا)، سال 7، شمارۀ 2 (25)، صص25-62.
    3. تودوروف، تزوتان (1383)، «چگونه بخوانیم؟». ترجمه هاشم محمود، فصلنامۀ آفاق اشراق، سال 1، شمارۀ 1، صص150-156.
    4. دهقانی، زیور؛ شمی­الحاجیه اردلانی و سیداحمد کازرونی (1394)، «سازه‌ها در مجموعۀ «حنجرۀ زخمی تغزل» حسین منزوی». نشریۀ مطالعات زبانی- بلاغی. سال 6، شمارۀ 11، صص47-68.
    5. ذوالفقاری، حسن (1388)، «مقایسۀ چهار روایت لیلی و مجنون نظامی، امیرخسرو، جامی و مکتبی»، نشریۀ پژوهش‌های زبان و ادبیات فارسی، دورۀ 1، شمارۀ 1، صص59-82.
    6. رمضانی، احمد (1383)، «آواز جویباران، نگاهی به آثار و شعر حسین منزوی». کتاب ماه ادبیات و فلسفه. سال 5، شمارۀ 78، صص88-97.
    7. طالبلو، زهرا؛ محسن ذوالفقاری؛ حجت‌اله امیدعلی و زهرا رجبی (1399)، «تحلیل زبان تصویر در غزل رمانتیک حسین منزوی». نشریۀ پژوهش‌های دستوری و بلاغی. سال 10، شمارۀ 18، ص223-252.
    8. عباسی، علی (1380)، «طبقه‌بندی تخیلات ادبی براساس نقد ادبی جدید (روش ژیلبر دیوران Gilbert Durand». پژوهشنامه علوم انسانی (دانشگاه شهید بهشتی)، شمارۀ 29، صص1-22.
    9. مدرسی، فاطمه؛ رحیم کوشش‌شبستری و محمود بامدادی (1397)، «کارکرد نظام نشانه‌شناسی در شعر معاصر» (با تکیه بر اشعار حسین منزوی، هوشنگ ابتهاج و شفیعی کدکنی). نشریه سبک‌شناسی نظم و نثر فارسی (بهار ادبی). سال 11، شمارۀ 2، صص291-311.
    10. مرادی، محمد (1395)، «تنوع متمایز رنگ در اشعار حسین منزوی و تحلیل جلوه‌های نوآورانه و تقلیدی آن». نشریۀ شعرپژوهی (بوستان ادب). سال 8، شمارۀ 3 (29)، صص139-166.

    ج) لاتین

    1. Strauss, Claude Levi (1963). Structural Anthropology, Translated from the French by Claire Jacobson and Brooke Grundfest Schoepf, New York, Basic Books.