بررسی و تحلیل و نقد اصطلاحات صوفیه در کشف المحجوب هجویری

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

استادیار پژوهشگاه علوم انسانی

10.29252/kavosh.2010.2506

چکیده

اصطلاحات صوفیه که با اشتقاق از قرآن کریم و احادیث قدسی و نبوی آغاز شد، بتدریج، چه از طریق آموزه های مشایخ صوفیه، چه از طریق شطحیّات آنان و چه با پیدایش مکاتب و فرقه های صوفیه، جای خود را در حوزه تصوف و عرفان گشود و تا اواخر قرن سوم هجری قمری به صورتی گسترده رواج پیدا کرد. در میان منابع دست اول تصوف که به اصطلاحات صوفیه پرداخته و یا آنها را شرح کرده اند، بویژه کتاب کشف المحجوب اثر علی بن عثمان جلابی هجویری غزنوی، به سبب «فضل تقدم» آن و نیز تقسیم بندی روشمند و طبقه بندی براساس مشخصات اصطلاحات صوفیه حایز اهمیت است. زیرا شیوة ساختارمند روش شناختی ای که هجویری در تبویب و دسته بندی اصطلاحات صوفیه به کار برد، برای مخاطب امروزین این امکان را فراهم می آورد که به مجموعه اصلاحات صوفیه، نه فقط به مثابه مجموعه ای کلی از اصطلاحات، بلکه به چشم مجموعه ای پویا و متشکل از ارتباط های دقیق معنایی، زنجیره ای زنده از واژگان و اصطلاحات و سلسله مراتبی قیاسی در حوزه معنا و به طور خلاصه «مجموعه معنادار شبکه وار زبان صوفیه» بنگرد. پژوهش حاضر به بررسی سیر مجموعه اصطلاحات صوفیه از قرن دوم تا زمان هجویری، و بویژه تحلیل دیدگاه هجویری نسبت به اصطلاحات صوفیه و نقد و بررسی شیوه روش شناختی او در تعریف و تقسیم بندی این اصطلاحات، همچنین نقد و بررسی ارتباطات معنایی اصطلاحات از جنبه قیاسی، و دیگر ویژگیهای مربوط به اصطلاحات صوفیه در کتاب کشف المحجوب می پردازد.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

A Critical Study of Sufism Terminology in kashf-al-Mahjoob

نویسنده [English]

  • Shoreh Ansari
Assistant Professor of Humanities Research Institute
چکیده [English]

Sufism terminology that has been originated from Holy Quran, and Hadith, was developed and completed by Sufi masters, Sufi orders, and sufie's sayings in ecstasy situation (shath). But Sufie's writing was the most important cause in developing and completing of Sufism terminology: Sufi writers allocated the great part of their books for collecting of Sufism terms, as we can see in Alloma (written by Sarraj-e-toosi) , al Taarrof le mazhabe tasavvof (written by Kelabady).
But among these famous works, Kashf-al-Mahjoob, written by Ali ibn-e-Othman-e-Hojviri is a masterpiece in the field of Sufism terminology. Hojviri appointed a systematic classification for Sufism terms and determined an active interrelationship between them including subtle semantic links. He also arranged a comparative hierarchy for most important Sufism terms that explained the relationship between terms. This article considers the above mentioned subjects and other categories related to Sufism terminology in Kashef-al-mahjoob.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Hojviri
  • Sufism terminology
  • Kashf-al-Mahjoob