تعریف بند (پاراگراف) در نثر فارسی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

استادیار دانشگاه شیراز

10.29252/kavosh.2010.2505

چکیده

در مباحث علمی زبان شناسی و یا آیین نگارش، مفهوم بند یا پاراگراف صرفاً قطعه ای از نوشته نیست که با فاصلة سطرها از قطعات مشابه دیگر متمایز شده باشد، بلکه منظور از آن، قالب و ساختاری است که در ژرف ساخت این قطعه از کلام وجود دارد و بیان اندیشه را برای نویسنده راحت تر و فهم محتوا را برای خواننده آسان تر می کند. پس تنها به دلیل عدم تفکیک صوری پاراگراف در نسخ قدیم فارسی نمی توان مدعی شد که این ساختار اساسی در نثر فارسی وجود نداشته است. از آنجا که در زبان فارسی هنوز بحث علمی دقیق و تفصیلی چندانی درباره ماهیت و چگونگی و انواع بند آغاز نشده است، این مقاله به عنوان نخستین گام نظری این پژوهش بنیادی می کوشد از طریق استفاده از چهارچوب علمی و تجارب عملی بین المللی بویژه در زبان انگلیسی، تعریفی جامع از حدود و ثغور و ساختار کلی پاراگراف در نثر فارسی عرضه کند. برای این کار نخست واژه پاراگراف را ریشه شناسی کرده و تاریخ آن را به کوتاهی از کهن ترین ایام در شرق و غرب دنبال کرده است. آنگاه به بررسی ساختار بنیادین پارگراف شامل هسته و جمله های پشتیبان پرداخته زیرا اساساً هستة هر پاراگراف حاوی یک فکر اصلی است که معمولاً در نخستین جمله می آید و سپس جملات دیگر آن را می پرورانند. در ادامه، با عرضه شواهدی از نثر کهن فارسی، به تبیین ساختار پاراگراف و تشریح مهم ترین ویژگی های آن پرداخته است. مطالعه تاریخی روند و شیوه های نگارش پاراگراف به روشنی تاثیر شیوه پاراگراف نویسی متون پهلوی را نشان داده و از ویژگی خاص و نامکشوفی در نثر کهن فارسی پرده برمی دارد که می تواند در مطالعات سبک شناسی نثر فارسی نیز کاربرد داشته باشد.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Definition of Paragraph in Persian prose

نویسنده [English]

  • Mohammad Reza Amini
Assistant Professor of Shiraz University
چکیده [English]

The lack of paragraph spacing in post-Islamic Persian manuscripts has caused some people to think that there is not the paragraph in Persian prose at all. To show how this fallacy is rude, we have tried first to explain the concept of paragraph as an indispensable discourse unit that can be or not marked formally as only a question of punctuation. Then reviewing the history of paragraphos sign in old Greek, we have pointed that even from a historic point of view there are proofs from Avesta text and the Achaemenian inscriptions to demonstrate the consciousness of pre-Islamic writer toward the paragraphing the texts by sign "... " or simply by spacing between the paragraphs. In Pehlevid text one can discover how the rhetorical and linguistic paragraph-markers such as -a kind of-"and" replace the spacing. The most interesting finding in this article is the continuation of this tradition in post Islamic Persian prose while the great Persian writer insist to begin the most their paragraphs by this special "and" unrecognized by now.    

کلیدواژه‌ها [English]

  • Persian prose
  • "and" in Persian
  • Persian stylistic
  • Persian writing