مبانی قاعده «لاضرر» از دیدگاه فقهای امامیه

نوع مقاله : نمایه

نویسنده

استادیار دانشگاه یزد

10.29252/kavosh.2001.2181

چکیده

چکیده
یکی از مهمترین قواعد فقهی که در بسیاری از ابواب فقه اسلامی - از جمله: طهارت، تجارت، وصیت، نکاح، طلاق، دین، اقرار، شفعه و غیره -کاربرد وسیعی داشته و جایگاه خاصی را به خود اختصاص داده است قاعدة «لاضرر» است. توجه دقیق به هیأت ترکیبیة حدیث نبوی: «لا ضرر و الاضرار فی الاسلام» و شناخت محدودة «ضرر منفی» در اسلام جایگاه واقعی قاعدة فوق و ارزش آن را مشخص می‌کند. در این مورد، مبانی متفاوتی از سوی فقهای امامیه ارائه گردیده که بعضی از این مبانی کاربرد قاعده مزبور را به یک با چند باب از ابواب فقه محدود کرده و ارزش آن را تنزّل می‌دهد.
در این مقاله، ضمن بررسی مدارک و مستندات و شرح مفردات این حدیث، مبانی فقها دربارة هیأت ترکیبیه حدیث نبوی «لاضرر و لاضرار فی الاسلام» مورد نقد و بررسی و تجزیه و تحلیل قرار گرفته و نقاط ضعف و قوت آنها بیان شده و در پایان، نکات مهمی پیرامون این تحت عنوان «تنبیهات» مطرح گردید و به سوالات متعددی مطابق مبانی مختلف پاسخ داده شده است.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

A Survey in the Principle of «No Harm and Harming in Islam

نویسنده [English]

  • Hosein Abu'ey
Assistant Professor of Yazd University
چکیده [English]

An important Islamic jurisprudent principle which widely lends itself to the pronouncement of many jurisprudent acts - such as cleansing, trade, will, marriage, divorce, obligation, confession and intercession - is that of mutual avoidance of harms. The significance of this principle can be truly assessed by a careful look at the composition of the Prophet saying No harm and harming in Islam» and the domain of «negative harming» in Islam. In this respect, different opinions have been expressed by Imamiat jurisprudents, some of which have limited the application of this principle, hence, downgrading its value.
The present article is an attempt to assess the Prophet saying «No harm and harming in Islam via studying respective evidence and terminology. A note is also offered as to «disciplines».

کلیدواژه‌ها [English]

  • Islamic jurisprudence rules
  • Imamiat sect
  • individual rights
  • harm and harming
  • domain and overwhelming