همکنشی ادبیات و نقاشی در داستانی از ابوتراب خسروی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

استادیار گروه زبان و ادبیات فارسی دانشگاه علامه طباطبائی

چکیده

مطالعات تطبیقی ادبیات در مقام یک تخصص روشمند، از سازوکارهای پژوهشی متعددی برای تحلیل متون بهره گرفته است. تعمق در متون ادبی از رهگذر کشف پیوند آنها با هنرها یکی از سازوکارهای تعریف شده در این حوزه شناختی است. پژوهش حاضر با تکیه بر این انگاره کوشیده است داستان کوتاه «مینیاتورها» از مجموعه داستان دیوان سومنات از ابوتراب خسروی را واکاوی و تحلیل نماید. براساس پژوهش حاضر، عنوان‌پردازی متن ادبی، کاربست اصطلاحات و مفاهیم نگارگری و نقاشی در متن ادبی، توصیف‌های نگارگرانه و در نتیجه اثرگذاری آنها در روند روایت از مصادیق همکنشی ادبیات و نقاشی در این متن ادبی‌اند. همچنین درآمیختن پرسوناژ نگارگری با شخصیت روایی و خلق گونه‌ای جدید از شخصیت که می‌توان آن را «پیکره-شخصیت» نامید، نمونة دیگری از تعامل ادبیات و نقاشی در این روایت است. کمااینکه سپردن کنش روایتگری به نگارگر و در نتیجه ظهور نگارگر به مثابة راوی علاوه بر آنکه مصداق دیگر تلاقی ادبیات و نقاشی در متن است، باعث شده تا رویدادها از روزنه‌ای نگارگرانه بر مخاطب عرضه شوند و طبیعتا شخصیت‌ها و پدیده‌ها براساس رنگ‌هایشان توصیف می‌شوند. مکتب‌شناسی مینیاتورهای متن و شناخت سبک نگارگری آنها نیز بخش دیگری از پژوهش حاضر را شکل می‌دهد. پژوهش پیش‌رو نشان می‌دهد که کشف کیفیت نقش‌آفرینی نگارگری در ادبیات می‌تواند به کشف توانایی‌ها و ظرفیت‌های هنری نهفته در متن ادبی نیز منجر شود و از این طریق می‌توان به شناختی دقیق‌تر از ادبیات دست یازید و این همان هدفی است که پایه‌گذاران مکتب ساختارگرای ادبیات تطبیقی در ورای مطالعات خویش آن را دنبال می‌کردند.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

The Connection between Literature and Miniature, A Fiction by Abutorab Khosrawi As A Case.

چکیده [English]

As a methodological field, the comparative literature uses a various mechanisms for literary works analysis, one of them is discovering the connections among literature and arts. According to this issue, our research tries to studying the short story "The Miniatures" by Iranian writer Abutorab Khosrawi. According to this research, there are some items like Paratext, using the Artistic concepts and terms in literary work and artistic descriptions, which have entered the literary work and so that have shaped the work. Also, the combination the miniature figure and fictional character and creation a new type of character which we can name it “figure-character”, is the other instance for connection between literature and Miniature. This study shows that the discovering the quality of the role of Painting and miniature in literature can guide us to discovering the artistic potential in literary work and this is the goal that American school of comparative literature follows it in its studies.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Comparative literature
  • literature and painting
  • Miniatures
  • Abutorab Khosrawi

مراجع

اوکویرک، اوتو، و دیگران(1393)، مبانی هنر: نظریه و عمل، ترجمة محمّدرضا یگانه‌دوست، چاپ دوم، تهران، انتشارات سمت.
2- اشرفی، مقدمه مرجان(1388)، از بهزاد تا رضا عبّاسی، ترجمة نسترن زندی، تهران، مؤسّسة تألیف، ترجمه و نشر آثار هنری «متن».
3- پاکباز، رویین(1393)، نقّاشی ایران از دیرباز تا امروز، چاپ دوازدهم، تهران، انتشارات زرّین و سیمین.
4- تایسن، لیس(1394)، نظریه‌های نقد ادبی معاصر، ترجمة مازیار حسین‌زاده و فاطمه حسینی، چاپ سوم، تهران، انتشارات نگاه امروز و حکایت قلم نوین.
5- خسروی، ابوتراب(1394)، دیوان سومنات، چاپ ششم، تهران، نشر مرکز.
6- گودرزی(دیباج)، مرتضی(1393)، تاریخ نقّاشی ایران از آغاز تا عصر حاضر، چاپ چهارم، تهران، انتشارات سمت.
7- زکی، محمّدحسن(1357)، تاریخ نقّاشی در ایران، ترجمة ابوالقاسم سحاب، چاپ سوم، تهران، مؤسّسة جغرافیایی و کارتوگرافی سحاب.
ب) مقالات:
1- آتشی، لاله و علی‌رضا انوشیروانی(1390)، «ادبیّات و نقّاشی: نقّاشی‌های رمانتیک بلیک از حماسة میلتن»، نامة فرهنگستان، ویژه‌نامة ادبیّات تطبیقی، شمارة 2/2، پیاپی4، صص120-100.
2- آلبوغبیش، عبدالله و زهرا رضایی(1395)، «نقد پسااستعماری رمان روزگار تفنگ از حبیب خدادادزاده»، دوفصلنامة نثرپژوهی ادب فارسی، دانشگاه شهید باهنر کرمان، دورة 19، شمارة40، صص24-1.
3- زیبایی، مهری و افضل وثوقی(1390)، «هم‌کنشی ادبیّات و نقّاشی در قرن نوزده فرانسه با نگاهی به رمان مانت سالمون برادران گنکور»، پژوهش ادبیّات معاصر جهان، شمارة62، صص75-57.
4- محمّدی وکیل، مینا(1388)، «نقد معناشناختی در مطالعة تطبیقی ادبیّات و نقّاشی با تکیه بر داستان لیلی و مجنون»، دو فصلنامة جلوة هنر، دورة جدید، دانشگاه الزّهراء، شمارة 2، صص38-25.
5- نامور مطلق، بهمن(1382)، «اسطوره‌زدایی و اسطوره‌پردازی کاخ خورنق در نگاه نظامی و بهزاد»، کتاب ماه هنر، شماره‌های 63 و 64، صص57-48.
ج) منابع لاتین:
1- Genette, Gerard (1997), Paratexts: Thresholds of interpretation, Translated By Jane E. Lewin, First Published, New York, Cambridge University Press.
2- Remak, Henry (1961), “Comparative Literature: Its Definition and Function”, Pp: 3-37, In: Comparative Literature: Methods and Perspective, Edited By Newton P. Stalknecht and Horst Frenz, First Published, USA, Southern Illinois University Press.
کاوش‌نامه زبان و ادبیات فارسی
دوره 20، شماره 40 - شماره پیاپی 40
بهار 1398
خرداد 1398
صفحه 131-151

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار